Wycieczka nr 89: SZLAKIEM ORLICH GNIAZD CZ.5

 21.03.2021

Skład: Makumba, Brajan, Bugli, Raku i Ja

Trasa: Częstochowa PKP - Kłm. Złota Góra - Raków - G. Ossona - Rez. Zielona Góra - Kusięta Nowe PKP, ok. 21 km

  Częstochowa - chrześcijańska stolica Polski, z majestatycznym klasztorem na Jasnej Górze, do którego corocznie odbywają się pielgrzymki. To właśnie tutaj znajduje się rekordowa, nigdzie indziej nie spotykana ilość pomników przedstawiających Jana Pawła II. Mamy tutaj pełen ich przekrój. Od miniaturowej, 20-centymetrowej rzeźby, przez za nic nieprzypominające papieża posągi, po największy na świecie pomnik wielkiego Polaka, liczący sobie 14 metrów wysokości. Inni Częstochowę kojarzą z postaciami kultury masowej, które tutaj się urodziły, wychowały, albo bezpośrednio związane są z tym miejscem. Wśród nich chyba najbardziej znany jest lider zespołu T.Love - Muniek Staszczyk, czy Jakub Błaszczykowski grający niegdyś w klubie Raków Częstochowa.

  W samym mieście zazwyczaj bywałem jedynie przejazdem, rzadko zostawałem tam na dłużej, bo i po co. Nie wychodząc jeszcze dobrze z pociągu ma się ochotę powiedzieć o nim dziura. By to określenie było w pełni trafne, pasowałoby dorzucić przymiotnik zapyziała, bądź jak kto woli zaniedbana, a w pewnym sensie zapomniana. Opuszczone budynki nie należą tu do rzadkości, strasząc mijających je przechodniów. A i te, w których nadal ktoś mieszka, czy prowadzi własną działalność, wyglądają na nieremontowane od dekad. Wszędzie kominy: elektrociepłowni, hut, fabryk. Mnóstwo kominów. Pełno też kloszardów, których można spotkać, nie ruszając się daleko z centrum. Ich właściwie nie trzeba szukać, bo sami nas znajdują. Taką pocztówkę na dzień dobry serwuje nam Częstochowa. Od dawna została do niej przypięta łatka jednego z tych górnośląskich miasteczek, którego zabudowa pamiętają jeszcze czasy, kiedy to czerwona cegła królowała wśród architektonicznych nowinek. Pośród licznych stereotypów, niektóre okazują się realiami. Na szczęście jak każde z miast, tak i Częstochowa ma też drugą twarz, swoje lepsze oblicze, choć dosyć mocno ukryte.

  Tylko My, ziąb i puste brukowane ulice. Jedynie główna, Aleja Najświętszej Maryi Panny wyglądała na odnowioną, wraz z terenem przylegającym wokół. Zaledwie kilkaset metrów dalej z podwórek zlokalizowanych w bramach kamienic wypełzał już mniej pożądany wizerunek miasta. O wiele bardziej mroczny, a na pewno nieprzyjemny do tego stopnia, że nikt nie chciałby się tam zapuszczać. A przynajmniej nie z własnej woli i bez odpowiedniego ekwipunku obronnego.

  Długo nie działo się nic. Myślą przewodnią, była chęć jak najszybszego znalezienia się na dzikich przedmieściach, które być może były pozbawione tego depresyjnego klimatu, co zostawione w tyle centrum. Wtedy naszą drogę przebiegła kura. Pierzasty ptak w swych ruchach był do tego stopnia nieporadny, że zarazem komiczny. Wyglądał jakby dopiero co wyskoczył z garnka, w którym gotował się rosół. Mknął szalenie przez siebie, nie zatrzymując i po chwili zniknął za filarem sklepu. Niedługo potem zniknęliśmy i my, wchodząc w ścieżkę, która miała zaprowadzić nas na dno wyrobiska. Zaprowadziła, lecz to co ujrzeliśmy, bardziej przypominało, a właściwie to było nielegalnym wysypiskiem wszelkich śmieci. Wędrując pośród góry wystających z ziemi drutów, ewakuowaliśmy się stamtąd czym prędzej.

  Czekała nas jeszcze wizyta w sąsiednim kamieniołomie. Ten jednak zdawał się być o wiele ciekawszy, choćby patrząc po zdjęciach wyszukanych w Internecie. Ciekawsza na pewno zrobiła się droga. Niby jeszcze byliśmy w mieście, a tutaj żwirowa szosa. Wzdłuż niej stały jeden przy drugim, stare, sprawiające wrażenie, jakby zaraz miały się rozpaść, chatki z kamienną podmurówką. Prócz nich było pełno niskich garaży i zbitych tuż obok siebie baraków, których dach przykrywała czarna papa. Wszystko to wyglądało jak zbudowane na prędce, byle tylko za bardzo nie rzucało się w oczy.

Pobliski mural a na nim legendy polskiej i światowej sceny muzycznej. Myślę, że nikomu nie trzeba ich przedstawiać

  Gdyby nie to, że urządzenie GPS wyznaczyło mi tędy trasę wycieczki, nigdy odważyłbym się zapuścić w te strony. Mimo sporych obiekcji innej drogi nie było. Poszliśmy więc. Mniej więcej w połowie długości uliczki, zauważyliśmy, że w naszą stronę, zza pleców, zmierza czarny samochód. Droga była na tyle wąska, że minięcie się z nim stanowiło nie lada problem. Nawet nie mieliśmy jak zejść na bok. Jedyną szansą na to, by się jakoś usunąć, byłoby przeskoczenie przez bramę którejś z posesji, a to nie wchodziło w grę. Dlatego kontynuowaliśmy wędrówkę, licząc na to, że zaraz się zatrzyma, albo zawróci (może kierowca zabłądził). Nic z tych rzeczy. Pojazd jechał dalej, a my szliśmy szybciej. Nierówny wyścig zakończył się na wysokości ostatniego domu, gdzie samochód wjechał na podwórko. Po przeciwległej stronie na elewacji pustostanu widniał niedbale wygryzmolony czerwonym sprayem napis KUSIĘCKA 20. 

Taaaki duży

  Ściany kamieniołomu prezentowały się ciekawie. Mimo szarugi wokół, widok urozmaicała panorama Częstochowy, która z tego miejsca przypominała rozrastająca metropolię. Starannie ułożone blokowiska, wyłaniały się niczym budynki z dziecięcych klocków. Skały to odsłaniały się, to chowały za ścianami gęstych chaszczy. Ponad korony drzew wystawały jeszcze strzeliste wieże miejscowych kościołów, bazylik i najważniejszego sanktuarium. Główną uwagę obserwatora wzbudzał jednak wspomniany wcześniej pomnik papieża. Z bliska wydawał się być jeszcze większy. Wręcz kolosalny.

Kamieniołom Złota Góra

  Po jakże krótkim przerywniku w postaci odbytej w tempie ekspresowym wizyty w bardziej cywilizowanych okolicach (do tego stopnia, że pojawił się tam chodnik, a nawet rondo); ponownie zagłębiliśmy się w dzicz. Gliniasta ścieżka pełna błota, stopniowo prowadziła nas do kolejnego celu. Znaleźliśmy się na otwartym terenie. Niebawem zaczęły towarzyszyć jej tajemnicze tabliczki z zakazem wstępu, ale i one w końcu zniknęły, ustępując miejsca jeszcze większej ilości błota i hałdom powstałym z narzuconych odpadów budowlanych. Na horyzoncie wciąż widać było tylko kopcące się zabudowania częstochowskiej koksowni. Ostatecznie wyszliśmy przy kamiennym murku. Ostrożnie go obchodząc szukaliśmy wystarczającego ubytku, by móc dostać się do środka. Dziura wraz z obsypującą się zaprawą znajdowała się niecałe 100 metrów dalej. Zgrabnie się przez nią prześlizgnęliśmy.

Foto: Raku

Foto: Raku

  Jeśli miałbym wybrać najbardziej klimatyczne miejsce, jakie kiedykolwiek odwiedziliśmy, to to tuż obok starachowickiego szpitala, tutejszy kirkut plasowałby się na samym podium. Od lat nikt o niego nie dba. To sprawia, że coraz bardziej zarastają nie tylko nagrobki, a właściwie macewy, lecz wspomnienia o ludziach, których imiona i nazwiska są na nich wyryte. Nie mniej drzewa obrosłe bluszczem wyglądają bajkowo, o ile mówimy o tych bajkach z dreszczykiem.

Mistyczny las
Foto: Raku

Bijąc pokłony

Czasem warto patrzeć pod nogi

  Kirkut powstał prawdopodobnie pod koniec XVIII wieku, choć niektóre źródła podają rok 1804 jako datę jego założenia. Zajmuje ponad 8 ha, co czyni go jednym z największych w Polsce. Posiada równie imponującą ilość macew i grobowców, których jest blisko 5 tysięcy. Ostatniego pochówku dokonano w 1970 roku, jednak jeszcze przez okres trzech kolejnych lat, odbywały się tzw. potajemne pogrzeby. Niektóre z macew oplotły korzenie, inne potrzaskane na kawałki leżą ledwo wystając z gleby. Były też takie, które miały więcej szczęści i zachowały się świetnie.

  Cmentarz niszczał wcześniej, był rozkradany. Obecnie wciąż narażony jest na dewastację. Nie ma łatwo, podobnie jak żydzi mieszkający w Częstochowie w okresie II wojny światowej, kiedy to na terenie miasta powstawały kolejne obozy pracy. Żydzi byli w nich zwyczajnie mordowani. Egzekucje od 1943 roku odbywały się też w tym miejscu. Smutna przeszłość kłóci się z sąsiednim otoczeniem huty Częstochowa i pobliskiego zakładu, gdzie tuż za ogrodzeniem cmentarza, widać było pracujące przy odpadach żółte koparki.

Bluszczowa aleja

Perspektywa milczenia

  Bezszlakowa część wyprawy powoli dobiegała końca. Po prawej stronie mijaliśmy kolejne hangary, hale rozładunkowe i budynki fabryczne, z których niosły się zapachy tak ohydne, że w ruch poszły maseczki, wreszcie się do czegoś przydając. Jakiś czas później, kiedy nasze nozdrza mogły wreszcie w pełni zaczerpnąć powietrza, minął nas samochód trenowy jurajskiej grupy GOPR. Zmierzał on dokładnie do miejsca, w które wkrótce mieliśmy dotrzeć.

  Niecały kilometr później byliśmy już po drugiej stronie ulicy, gdzie wiła się polna, piaszczysta dróżka. Co jakiś czas leżały przy niej całkiem sporych rozmiarów wapienne głazy. Przy jednym z takich głazów, dróżka zamieniła się w porządną drogę, z widocznymi, świeżymi śladami bieżnika opon zapewne pojazdu terenowego, którego niedawno widzieliśmy. Spokojnie pięliśmy się na szczyt.

  W okolicach punktu widokowego spotkaliśmy ratowników, a właściwie ich samochód. Oni sami przebywali w tym czasie prawdopodobnie w jednym z podziemnych tuneli, które przecinały górę. Byli jednak na tyle blisko wyjścia, że dało się usłyszeć mocno przytłumione, męskie głosy. Całej sytuacji przyglądaliśmy się z góry. Dalszy rozwój zdarzeń bardzo nas interesował, gdyż mieliśmy w planach później również zagłębić się do owego tunelu. W oczekiwaniu, aż ratownicy odjadą, udaliśmy się na zwiedzanie szczytu.

  Góra Ossona jest najbardziej tajemniczym miejscem na mapie Częstochowy. Jako, że stanowi najwyższe wzniesienie w granicach administracyjnych miasta, w czasie okupacji Niemcy postanowili z tego skorzystać i urządzili na niej poligon szybowcowy. Ten po wojnie wykorzystywany był przez aeroklub, do czasu, kiedy teren zajęła stale rozrastająca się huta. Wykuto wówczas w skale podziemne zbiorniki na wodę, a także tunele, którymi była ona transportowana do celów technologicznych. Z czasem część infrastruktury rozebrano, jednak nie dało się pozbyć wszystkiego. I tak znajdując się na punkcie widokowym, pierwszą rzeczą, która przykuwa naszą uwagę, jest ogromna dziura w ziemi. Pozostałość po dawnej przepompowni.

Dziura, ale taka z tych większych

 Jeśli chodzi o dawne tunele. Z nimi wiąże się równie ciekawa historia. Kiedy przestały już pełnić powierzoną przed laty funkcję, zaczęły być coraz częściej odwiedzane przez nazwijmy to miłośników mocnych wrażeń. Trzy ogromne hale mieszczące się w środku, ciasne przejścia. To wszystko schowane pośród mroku, składało się na niepowtarzalny klimat. Klimat strachu, a dla niektórych fascynacji czymś, co fascynować nie powinno. Z biegiem lat podziemne wnętrze zapełniało się niepokojącymi symbolami. Zgodnie z tym co głoszą opowieści, do których udało mi się dotrzeć, z lokacji idealnej na urbexowe wypady, ossońskie podziemia zamieniły się w miejsce kultu satanistów. Ile w nich prawdy wiedzą tylko ich autorzy, jednak wydają się być czymś więcej niż tylko podmiejskimi legendami.

  Nagle zerwał się silny wiatr. W jednej chwili zrobiło się biało, a my znaleźliśmy się w centrum śnieżnej zawieruchy. Właśnie wtedy usłyszeliśmy dźwięk silnika pojazdu. Oznaczało to jedno: ratownicy odjechali. Tak też było. Kilka minut później byliśmy już na dole, by sprawdzić, co tak naprawdę znajduje się w podziemiach.

  W celach bezpieczeństwa Kuba został z plecakami na górze, na wypadek, gdybyśmy za długo nie wracali. Po krótkich oględzinach otworu wejściowego, który znajdował się w ścianie z czerwonej cegły, a nawet zamocowaniu liny, doszliśmy do wniosku, że schodzenie tam nie jest zbyt dobrym pomysłem. Na pewno nie teraz. Prócz problematycznego wyjścia, tak naprawdę nie wiedzieliśmy co czeka nas dalej. Czy część z korytarzy nie jest przypadkiem zalana? Czy będący tutaj jeszcze niedawno ratownicy przeprowadzali kolejne rutynowe ćwiczenia, czy może byliśmy świadkami akcji ratunkowej pod ziemią? Zbyt wiele było tych niewiadomych, by ryzykować, zwłaszcza, że już mieliśmy mocne opóźnienie i powrót wcześniejszym pociągiem właściwie był już przekreślony. Wróciliśmy więc do Brajana, gdzie skuleni od zimna pałaszowaliśmy zapasy żywnościowe.

Na skałce stanowiącej naturalną kulminację wzniesienia. Ta druga została usypana na potrzeby okolicznej huty

Figura Matki Boskiej wraz z tablicą upamiętniającą mieszczącą się tutaj niegdyś szkółkę szybowcową

  Zagadka podziemi musi jeszcze trochę poczekać na swoje rozwiązanie. To jednak nie koniec tajemnic skrywanych przez górę. Mówi się o tym, że mają tu miejsce zjawiska paranormalne. Według relacji jednego z pracowników pobliskiej huty, widział on niezidentyfikowany obiekt latający. Pomyślicie UFO? Słusznie. Sprawa ta była badana przez wiele osób, jeszcze więcej jednak rezygnowało z powodu, cytuję "nieopisanego strachu". 

Dowód na to, że na górce dochodzi do ciekawych zdarzeń

  Temat UFO jednak umówmy się, został wyczerpany na przestrzeni dziesięcioleci zarówno przez autorów książek, jak i licznych filmów. O wiele bardziej interesujące wydają się być zjawiska obserwowane nad wzniesieniem. Jedna z opowieści z czasów powojennych, mówi o kobiecie, która udała się po wodę do studni leżącej za pobliską wsią. W pewnej chwili ujrzała zbliżające się światło. Początkowo je zbagatelizowała, do czasu, gdy okazało się, że ów blask emitowany jest przez pomarańczową kulę ognia, stopniowo unoszącą się w górę. Temu niespotykanemu wydarzeniu towarzyszyły "trzaski" przypominające wyładowania elektryczne. Podobnych historii jest sporo. Gdzieś w sieci nawet krążą filmiki z okolic góry, na których uwieczniono dziwne światła. Myślę, że warto byłoby przyjrzeć się temu tematowi bliżej, bo sytuacja wygląda na całkiem ciekawą. Zwłaszcza, że cała ta tajemnicza otoczka góry, mogłaby stać się dobrą reklamą, która przyciągnęłaby tłumy turystów, chcących zobaczyć na własne oczy, coś czego może nawet nigdy nie było.

  Opady jeszcze nie ustały. Nasz cel, jakim była Zielona Góra, ledwo majaczył się na horyzoncie. Zrobiło się jeszcze ciemniej, niż o poranku. Widać to było szczególnie na leśnych ścieżkach, gdzie korony drzew zabierały mnóstwo światła. Pasy sosnowych młodników, powoli zaczęły ustępować drzewostanom z prawdziwego zdarzenia. Niedługo potem byliśmy już na szlaku czerwonym, prowadzącym prosto do rezerwatu.

Afryka w środku lasu

  Rezerwat został utworzony w 1953 roku, w celu ochrony tutejszych osobliwych form skalnych, a także rzadkich gatunków roślin, ale i grzybów. Ciekawostkę na skalę krajową stanowi stanowisko trufli wgłębionej, takiej samej jakiej poszukują wybitni smakosze. W samym rezerwacie występują jednak pojedyncze, i co warto dodać niewielkie owocniki, więc nie warto nawet podejmować prób ich pozyskania, pomijając fakt, że to nielegalne, a sam grzyb jest u nas pod ścisłą ochroną.

Z cyklu zdjęcia ustawiane

Szczytowe formacje

  Wśród wszystkich skałek najbardziej wyróżnia się Diabelskie Kowadło. Nazwa idealnie opisuje kształt wapiennego ostańca. Na uwagę zasługują też Płetwa i przyległa do niej Zielona Góra, które od stosunkowo niedawna są pożądanym obiektem dla miłośników wspinaczki skalnej.

Klasyczne zdjęcie grupowe, na którym zawsze znajdzie się ktoś, kto wyjdzie źle
Foto: Statyw

  Niewątpliwie największą atrakcją rezerwatu jest jaskinia, która liczy sobie 140 metrów. Jako, że jest stosunkowo łatwa w eksploracji, bywa często odwiedzana, czego świadectwem są niestety liczne zniszczenia i śmieci. Mimo to, warto ją odwiedzić, choćby dla zobaczenia jedynego w Polsce lasu kolumn naciekowych, który zdobi wejście do niższych partii. Wśród nacieków występują tutaj całkiem dobrze wykształcone pola ryżowe, stalaktyty, wodospady naciekowe oraz stalagmity.

Wejście w ciemności

Moduł eksploracja

  Ostatni kilometr prowadził odcinkiem, który pokonaliśmy podczas naszej pierwszej wycieczki na Jurę. Wtedy wydawał się on nam ciągnąć w nieskończoność za sprawą tego, że nieustannie się gubiliśmy, a każdy błąd opatrzony był brnięciem przez zaspy. Dzisiaj przejście tą drogą stanowiło samą przyjemność i sentymentalną podróż w przeszłość.

Zamarznięta tafla jeziorka krasowego